Τρίτη, Νοεμβρίου 22, 2016

Ο κανόνας της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του πολίτη

Υπάρχουν ορισμένες γενικές αρχές του δικαίου που επειδή δεν βρίσκονται σε ένα νομοθετικό κείμενο η Δημόσια Διοίκηση παριστάνει ότι δεν υπάρχουν. Μια από αυτές τις αρχές είναι η προστατευόμενη εμπιστοσύνη του πολίτη, κανόνας ο οποίος έχει μάλιστα συνταγματική ισχύ, μολονότι δεν βρίσκεται καταγεγραμμένος σε μια συγκεκριμένη, μεμονωμένη συνταγματική διάταξη. Η συνταγματική ισχύς του σημαίνει ότι ούτε ο κοινός νομοθέτης, ούτε η κανονιστικώς δρώσα διοίκηση, αλλά ούτε και η απλή ατομική διοικητικής πράξη δεν μπορεί να παραβιάζει την αρχή της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του πολίτη. Σε αυτά τα συμπεράσματα έχει καταλήξει και το Συμβούλιο της Επικρατείας, αλλά και το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έφτασε μάλιστα στο σημείο να "ακυρώσει" στην ουσία ακόμα και συνταγματική διάταξη, επειδή ματαίωνε την εμπιστοσύνη των πολιτών σε έναν κανόνα που αναθεωρήθηκε με ένα άρθρο του συντάγματος και παραβίασε το ανθρώπινο δικαίωμα της συμμετοχής σε εκλογές, στην υπόθεση Λυκουρέζος κατά Ελλάδας.

Κι όμως, η Ελληνική Δημόσια Διοίκηση παρόλο που οι κανόνες είναι εκεί, ισχύουν και μπορεί να οδηγήσουν άμεσα σε έννομες συνέπειες, κατά μια πρακτική που δεν αποτελεί χρηστή διοίκηση, επιμένει να λέει στους πολίτες να πάνε στα δικαστήρια για να εφαρμοστεί αυτή η αρχή.

Στην Περιφέρεια Αττικής έχει γίνει ένα πρώτο βήμα για την εμπέδωση της αρχής της  προστατευόμενης εμπιστοσύνης του πολίτη. Στην Χάρτα Δικαιωμάτων & Υποχρεώσεων Πολιτών, υπάρχει ένα άρθρο, στο οποίο για πρώτη φορά, μετά από δική μου εισήγηση, κωδικοποιείται η αρχή σε επίπεδο διοικητικού κανόνα.

8. To δικαίωμα της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του πολίτη 

1. Η Περιφέρεια Αττικής σέβεται την πεποίθηση που έχει εμπεδώσει με αποφάσεις της στις/στους πολίτες, έτσι ώστε αυτές/αυτοί να ρυθμίσουν την συμπεριφορά τους και να ασκήσουν τα δικαιώματά τους. Στο πλαίσιο αυτού του σεβασμού, η Περιφέρεια Αττικής οφείλει να απέχει από αιφνιδιασμούς που διαταράσσουν την εμπιστοσύνη που έχει οικοδομηθεί στην σχέση της με τις/τους πολίτες. Ως εκ τούτου, εφόσον η Περιφέρεια έχει λάβει αποφάσεις με τις οποίες αναγνωρίζονται δικαιώματα σε πολίτες, δεν επιτρέπεται να ανακαλεί αυτές τις αποφάσεις στο πλαίσιο της διακριτικής της ευχέρειας, παρά μόνον εφόσον αυτό επιβάλλεται από δημόσιο συμφέρον που υπερέχει προφανώς των δικαιωμάτων και συμφερόντων των πολιτών.

2. Οι πολίτες δεν μπορούν να επικαλούνται τον σεβασμό της προστατευόμενης εμπιστοσύνης τους, εάν βρίσκονται σε κακή πίστη. 

Εδώ διακηρύσσεται λοιπόν ότι η Περιφέρεια δεν μπορεί να ματαιώνει δικαιώματα που έχει η ίδια αναγνωρίσει, αν δεν υπάρχει δημόσιο συμφέρον που "υπερέχει προφανώς" και όταν λέμε "προφανώς" εννοούμε χωρίς μεγάλη και σύνθετη ανάλυση, αλλά με γυμνό μάτι. Όλα βέβαια είναι ζήτημα αιτιολογίας και όριο του δικαιώματος είναι η καλή πίστη του πολίτη, αλλά σε επίπεδο βάρους απόδειξης, η Περιφέρεια είναι εκείνη που καλείται να αποδείξει τυχόν κακοπιστία του πολίτη κι όχι το ανάποδο. 

Αυτός ο κανόνας απορρέει από σειρά δικαστικών αποφάσεων και μολονότι δεν έχει διατυπωθεί με τόσο σαφή τρόπο σε νομοθετικό κείμενο, δεσμεύει την δημόσια διοίκηση, όπως εξάλλου την δεσμεύουν και όλες οι αποφάσεις της Δικαιοσύνης κατά το άρθρο 95 παρ. 4 του Συντάγματος. Το άρθρο αυτό αναφέρει: "Η διοίκηση έχει υποχρέωση να συμμορφώνεται προς τις δικαστικές αποφάσεις. Η παράβαση της υποχρέωσης αυτής γεννά ευθύνη για κάθε αρμόδιο όργανο, όπως νόμος ορίζει. Νόμος ορίζει τα αναγκαία μέτρα για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης της διοίκησης". Ο νόμος αυτός είναι ο Ν.3068/2002. 

Θεωρώ ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί εκ μέρους της Διοίκησης η προσβολή αυτού του συνταγματικού κανόνα και ότι θα πρέπει οι πολίτες να διεκδικήσουν πιο δυναμικά την εξωδικαστική εφαρμογή του. 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

To νομοσχέδιο για την ισότητα στον γάμο

 Το νομοσχέδιο προβλέποντας στο άρθρο 3 ότι ο γάμος επιτρέπεται για άτομα διαφορετικού ή ίδιου φύλου, αυτοδικαίως επεκτείνει στα ζευγάρια το...