Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έχει εκδώσει το τελευταίο διάστημα ορισμένες ενδιαφέρουσες υποθέσεις που διευρύνουν κατά πολύ τις δημοσιογραφικές ελευθερίες επιβάλλοντας στα εθνικά δικαστήρια να είναι πολύ προσεκτικά όταν δικάζουν δημοσιογράφους και να λαμβάνουν υπόψη κριτήρια πέραν των τυπικών νομικών κανόνων που καλούνται να εφαρμόσουν.
Στην υπόθεση Ringier Axel Springer Slovakia κατά Σλοβακίας (βλ. εδώ), ένας δημοσιογράφος ειδοποιήθηκε ότι ο δήμαρχος υποβασταζόμενος από τον υπαρχηγό της αστυνομίας ούρησε στο πεζοδρόμιο από την ταράτσα ενός ξενοδοχείου. Όταν ο δημοσιογράφος έφτασε στο σημείο που βρίσκονταν οι δύο αξιωματούχοι, διαπίστωσε ότι ήταν μεθυσμένοι και ρώτησε το προσωπικό σχετικά με το συμβάν. Στα άρθρα που δημοσίευσε αναφερόταν ότι και ο αστυνομικός είχε βρέξει το παντελόνι του στο ίδιο εστιατόριο. Ύστερα από αγωγή του υπαρχηγού, η εφημερίδα καταδικάστηκε να καταβάλει 12.250 ευρώ, καθώς δεν είχε αποδειχθεί το γεγονός ότι ο υπαρχηγός είχε ουρήσει στο στο παντελόνι του ή ότι είχε βοηθήσει τον δήμαρχο να ουρήσει. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε όμως ότι παραβιάστηκε η ελευθερία της έκφρασης, επειδή τα εθνικά δικαστήρια, μολονότι αναφέρθηκαν στην καλή πίστη του δημοσιογράφου και την ύπαρξη δημόσιου ενδιαφέροντος για το θέμα, δεν είχαν εξετάσει εάν ο δημοσιογράφος λειτούργησε σύμφωνα με την δημοσιογραφική δεοντολογία, ούτε είχαν αξιολογήσει το βαθμό δημόσιου ενδιαφέροντος έναντι των ιδιωτικών συμφερόντων των προσώπων που αφορούσε η είδηση. Έτσι, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο διαμηνύει ότι τα εθνικά δικαστήρια οφείλουν να εξετάζουν κάθε υπόθεση που αφορά δημοσιογράφους και υπό το πρίσμα της δημοσιογραφικής δεοντολογίας, πέραν των κλασικών νομικών κανόνων!
Στην υπόθεση Wizerkaniuk κατά Πολωνίας (βλ. εδώ), οι δημοσιογράφοι είχαν πάρει μια συνέντευξη από έναν βουλευτή. Όταν του έδωσαν να τη διαβάσει πριν δημοσιευθεί, εκείνος τους απαγόρευσε την δημοσίευση. Δύο μήνες μετά, η εφημερίδα τους δημοσίευσε απομαγνητοφωνημένα αυτολεξεί αποσπάσματα από τη συνέντευξη επισημαίνοντας ότι ο βουλευτής είχε απαγορεύσει τη δημοσίευση. Ο βουλευτής υπέβαλε μήνυση και ο εκδότης της εφημερίδας καταδικάστηκε, βάσει ενός νόμου του 1984 που απαγόρευε την δημοσίευση συνέντευξης χωρίς την άδεια του συνεντευξιαζόμενου. Ο εκδότης προσέβαλε την συνταγματικότητα του νόμου στο Συνταγματικό Δικαστήριο, το οποίο όμως απέρριψε την προσφυγή του. Ο αυτοματισμός με τον οποίο τα πολωνικά δικαστήρια εφάρμοσαν ένα νόμο που θεσπίστηκε από το πρώην κομμουνιστικό καθεστώς, χωρίς να εξετάσουν το περιεχόμενο της ίδιας της συνέντευξης και το δημόσιο ενδιαφέρον που αυτή είχε, οδήγησε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο σε καταδίκη της Πολωνίας για παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης κι επιδίκασε στον εκδότη 8.356 ευρώ. Δύο δικαστές εξέφρασαν μειοψηφούσες γνώμες και δύο δικαστές εξέφρασαν αποκλίνουσες γνώμες.
Στην υπόθεση Pinto Coelho κατά Πορτογαλίας (βλ. εδώ), η δημοσιογράφος πρόβαλε τηλεοπτικά δύο έγγραφα με τα οποίο ο υποδιευθυντής ποινικών ερευνών κατηγορείτο για παραβίαση δικαστικού απορρήτου. Η δημοσιογράφος καταδικάστηκε σε πρόστιμο και οι εφέσεις της απορρίφθηκαν. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο διέγνωσε παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης, επειδή τα εθνικά δικαστήρια επέβαλαν αυτοματοποιημένα την κύρωση, χωρίς να σταθμίσουν εάν το υλικό που προβλήθηκε αποτελούσε αντικείμενο δημόσιου ενδιαφέροντος ή όχι και επιδίκασε στη δημοσιογράφο 4.040,32 ευρώ για περιουσιακή βλάβη.
Στην υπόθεση Kania και Kittel κατά Πολωνίας, οι δύο δημοσιογράφοι δημοσίευσαν μια σειρά άρθρων για έναν υπουργό, για τον οποίο έγραψαν ότι είχε δεχθεί ως δώρο ένα ακριβό αυτοκίνητο από έναν πλούσιο επιχειρηματία. Στην πραγματικότητα ο επιχειρηματίας είχε δανείσει στον πολιτικό το αυτοκίνητό του για να συναντηθούν στην Αυστρία για διακοπές. Οι δημοσιογράφοι καταδικάστηκαν να δημοσιεύσουν μια επίσημη συγγνώμη και να καταβάλουν αποζημίωση από κοινού με τον εκδότη και τον αρχισυντάκτη της εφημερίδας. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι αυτό δεν παραβίαζε την ελευθερία της έκφρασής τους.
Στην υπόθεση Aquilina κ.α. κατά Μάλτας (βλ. εδώ), η ρεπόρτερ παρακολούθησε μια υπόθεση στην οποία ο συνήγορος υπεράσπισης δεν εμφανίστηκε και λόγω της χαοτικής κατάστασης στο ακροατήριο ακροατήριο και θεώρησε ότι καταδικάστηκε για την απουσία του. Ένας συνάδελφός της επιβεβαίωσε ότι όντως ο συνήγορος είχε καταδικαστεί, αλλά οι δικαστές και οι γραμματείς είχαν ήδη φύγει από το κτίριο όταν αναζήτησε κι αυτούς. Την επόμενη μέρα στους Times της Μάλτας δημοσιεύθηκε ότι ο συνήγορος είχε καταδικαστεί, γεγονός το οποίο όμως δεν είχε συμβεί. Ο συνήγορος επικοινώνησε άμεσα με τη συντάκτη για να διαμαρτυρηθει και η εφημερίδα δημοσίευσε μια συγγνώμη. Ο συνήγορος όμως στράφηκε δικαστικά εναντίον της εφημερίδας και οι υπεύθυνοι καταδικάστηκαν σε αποζημίωση 720 ευρώ. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο καταδίκασε τη Μάλτα για παραβίαση της ελευθερίας της εκφρασης, επιδικάζοντάς τους συνολικά 8000 ευρώ, καθώς οι δημοσιογράφοι είχαν κάνει ό,τι μπορούσαν, εντός του σύντομου χρόνου που πρέπει να ενεργήσουν ενόψει της έκδοσης της εφημερίδας, προκειμένου να διαπιστώσουν την αλήθεια. Ακόμη κι ο εισαγγελέας της έδρας είχε θεωρήσει ότι ο συνήγορος είχε καταδικαστεί!
Στην υπόθεση Sabanovic κατά Μαυροβουνίου και Σερβίας (βλ. εδώ), μια μαυροβούνικη εφημεριδα έγραψε ότι το νερό μιας περιοχής ήταν γεμάτο βακτήρια. Ο ισχυρισμός βασιζόταν σε μια έκθεση που είχε συνταχθεί κατ' αίτηση του κρατικού Επιθεωρητή Υδάτων. Ο κ. Sabanovic, πρόεδρος της δημόσιας επιχείρησης υδάτων και μέλος του αντίπαλου πολιτικού κόμματος, έδωσε άμεσα μια συνέντευξη τύπου στην οποία αρνήθηκε τις κατηγορίες και ειπε ότι το νερό είναι ασφαλές για κατανάλωση και φιλτράρεται. Είπε επίσης ότι ο Επιθεωρητής προωθούσε δύο ιδιωτικές επιχειρήσεις στην προσπάθειά τους να αναπτύξουν πρόσθετους αγωγούς υδάτων και οτι εκτελούσε εντολές του Δημοκρατικού Σοσιαλιστικού Κόμματος, το οποίο αποτελούσε το μεγαλύτερο πολιτικό φορέα του κυβερνητικού συνασπισμού της εποχής. Ο Επιθεωρητής κινήθηκε νομικά εναντίον του Sabanovic, ο οποίος καταδικάστηκε για δυσφήμηση και τα δικαστήρια δεν του είχαν επιτρέψει να διαβαστεί στη διαδικασία του επίμαχο άρθρο της εφημερίδας με τις κατηγορίες για μολυσμένο νερό, θεωρώντας ότι ήταν άσχετο και ότι θα καθυστερούσε τη διαδικασία. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο καταδίκασε το Μαυροβούνιο, επειδή τα δικαστήρια δεν ενέταξαν την υπόθεση στο γενικότερο context της υποχρέωσης του Sabanovic να ενημερώσει το κοινό για ένα θέμα γενικού ενδιαφέροντος κι εστίασαν μόνο στους ισχυρισμούς του για τον Επιθεωρητή.
Στις υποθέσεις Kashabova και Bozhkov κατά Βουλγαρίας (βλ. εδώ), το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο διέγνωσε ότι η επιβληθείσα αποζημίωση για δυσφήμηση που ανερχόταν σε 70 και 57 φορές αντίστοιχα του κατώτερου μισθού τους αποτελούσε εναν ανασταλτικό παράγοντα (chilling effect) για την συνέχιση της δημοσιογραφικής δραστηριότητας.
Στην υπόθεση Fatih Tas κατά Τουρκίας (βλ. εδώ), το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι η δημοσίευση πληροφοριών για ένα πρόσωπο που ανήκαν ήδη στον "δημόσιο τομέα" (δηλ. σε μια έκθεση της τουρκικής εθνοσυνέλευσης) είχε ελαττώσει την ανάγκη προστασίας της τιμής ενός ατόμου και στο μέτρο που συνέβαλαν σε έναν δημόσιο διάλογο, η σχετική καταδίκη αποτελούσε παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου