Πέμπτη, Νοεμβρίου 22, 2007

Τέσσερις Προτάσεις για την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων

Γράφτηκε ήδη ότι, μετά τις παραιτήσεις επτά (7) μελών της Αρχής, «έκλεισε» ουσιαστικά ο ανεξάρτητος αυτός θεσμός, με την έννοια ότι δεν θα επιτελέσει πλέον το ρόλο του ως ένα αποτελεσματικό θεσμικό αντίβαρο. Σχεδιασμένη για να διασφαλίζει πτυχές του Κράτους Δικαίου στην σύγχρονη Κοινωνία της Πληροφορίας, η ίδια η Αρχή σαφώς δεν «έκλεισε». Όχι μόνο επειδή είναι κατοχυρωμένη από το συνταγματικό και το ευρωπαϊκό δίκαιο, αλλά και γιατί αυτό που πέρασε είναι μόνον οι «παιδικές ασθένειες» του πρώτου κύκλου της, μόλις δεκαετούς, παρουσίας της στο ελληνικό θεσμικό και κοινωνικό γίγνεσθαι.

Παρακολουθώντας κάποιος την εξέλιξη και την εγκαθίδρυση του αντίστοιχου θεσμού στις ευρωπαϊκές κοινωνίες – σε ορισμένες χώρες, οι αντίστοιχες Αρχές έχουν κλείσει ήδη τριάντα χρόνια «ζωής»- αντιλαμβάνεται ότι η ελληνική εμπειρία ακολουθεί τους «κύκλους» από τους οποίους έχουν διέλθει και τα αλλοδαπά πρότυπα. Είναι καιρός να ανοίξει ο νέος κύκλος της παρουσίας της Αρχής στο σύγχρονο θεσμικό τοπίο, στο οποίο καλείται να συνυπάρξει και με τα άλλα «αντίβαρα», όπως η Δικαιοσύνη, η Κοινωνία των Πολιτών, τα ανεξάρτητα Μέσα Ενημέρωσης και οι διεθνείς Οργανισμοί.

Κωδικοποιώ τις προοπτικές για τον νέο αυτό κύκλο σε τέσσερις προτάσεις για την νέα Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα. Η υλοποίησή τους δεν απαιτεί ούτε νομοθετικές τροποποιήσεις, ούτε περισσότερους υλικοτεχνικούς ή οικονομικούς πόρους.


1. Παροχή πρακτικών και ισορροπημένων λύσεων

Η «κυρωτική» πολιτική των προστίμων και οι αυστηρές, αλλά μη εφαρμόσιμες, αποφάσεις είναι ξεπερασμένες και καταδικασμένες πρακτικές. Δεν αρκεί να απαγορεύεις, πρέπει πρώτα να υποδεικνύεις και τις εναλλακτικές λύσεις που υπάρχουν σε κάθε πρόβλημα που παρουσιάζει πτυχές προστασίας προσωπικών δεδομένων. Η «κατασταλτική» προσέγγιση δεν μπορεί να προηγείται, αλλά πρέπει να έπεται μιας εκπαιδευτικής και προληπτικής πολιτικής. Η υπόδειξη ήπιων λύσεων εξυπηρετείται με την έκδοση

  • Πρακτικών Οδηγιών για την εφαρμογή του νόμου,
  • Check-list που εκλαϊκεύουν την σύνθετη νομοθεσία και εξηγούν ποιες είναι οι υποχρεώσεις που πρέπει να τηρούνται,
  • Εγγράφων Πολιτικής (Policy Papers) που αναλύουν ποιες είναι οι «βέλτιστες πρακτικές» (best practices) για την καλύτερη επεξεργασία και την προστασία προσωπικών δεδομένων,
  • Εγχειριδίων για την εξειδίκευση των γενικών κανόνων σε συγκεκριμένους τομείς (τηλεπικοινωνίες, μέσα ενημέρωσης, πρόσβαση σε έγγραφα του δημόσιου τομέα, άμεση διαφήμιση κ.τ.λ.).

Η πιο πρόσφατη Οδηγία που εξέδωσε η Αρχή ήταν η 1/2005 για την ορθή καταστροφή των δεδομένων… Αντίθετα, ο Ευρωπαίος Επόπτης Προστασίας Δεδομένων, η κοινοτική ανεξάρτητη αρχή, στον πρώτο χρόνο λειτουργίας του (2004-2005), με δέκα άτομα προσωπικό και πολύ μικρό προϋπολογισμό, είχε προλάβει να δημοσιεύσει 3 πολύ πρακτικές και κατατοπιστικές εκδόσεις που έλυσαν ζητήματα που απασχολούσαν χρόνια τα κοινοτικά όργανα.

2. Διαβούλευση, διάλογος, συνεννόηση


Η στελέχωση από δικαστικούς, έμπειρους καθηγητές και νομικούς, από μόνη της, δεν διασφαλίζει την συνεκτική παρουσία μιας ανεξάρτητης αρχής στην σύγχρονη Κοινωνία της Πληροφορίας. Ακόμη και αυτοί οι διακεκριμένοι συμπολίτες μας, δεν είναι δυνατόν να τα ξέρουν όλα και να τα προβλέπουν όλα. Οφείλουν, λοιπόν, να αφουγκράζονται τα συλλογικά αιτήματα, καλώντας τις μη κυβερνητικές οργανώσεις για τα ατομικά δικαιώματα, τις συνδικαλιστικές ενώσεις, τις ομάδες συμφερόντων και άλλες συλλογικότητες να εκθέσουν τα ζητήματα, αλλά και τη δική τους οπτική και εμπειρία. Η Αρχή πρέπει να διαλέγεται, πριν αποφασίσει, με όσο το δυνατόν περισσότερους εκπροσώπους εκείνων στους οποίους θα έχουν επιπτώσεις οι αποφάσεις της. Οι αποφάσεις που λαμβάνονται «εν κενώ», χωρίς διάλογο, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη επιστημονικές μελέτες επιπτώσεων, είναι καταδικασμένες, στην καλύτερη περίπτωση, σε μη εφαρμογή. Η συνεννόηση πρέπει να γίνεται και σε σχέση με τους θεσμικούς συνομιλητές της Αρχής, όπως η Βουλή αλλά και η Κυβέρνηση. Πολύ πιο εύκολα «δεσμεύεται» η εκτελεστική εξουσία όταν την έχεις καταστήσει συνομιλητή σου πριν εκδόσεις την «εκτελεστή απόφαση», παρά όταν την έχεις αγνοήσει μόνο και μόνο για να υπερασπιστείς, ως αυτοσκοπό πια, μια –σπάνια αμφισβητούμενη, λόγω του ηθικού σου κύρους- ανεξαρτησία. Οι σύγχρονες ανεξάρτητες αρχές δεν είναι Επιτροπές Σοφών, αλλά fora συνδιάσκεψης και συγκέντρωσης αντιπροσωπευτικών απόψεων, ακριβώς για να επιτύχουν με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα την θεσμική τους αποστολή.

3. Επικοινωνιακή πολιτική

Οι πολίτες και οι εξουσίες πρέπει να ξέρουν ποια είναι οι Αρχή και ποιες είναι οι προσεγγίσεις τις στα θέματα που καλείται να διευθετήσει. Μια απαρχαιωμένη ιστοσελίδα, δύο δελτία τύπου το χρόνο και μια ογκώδης ετήσια έκθεση γεμάτη γραφήματα δεν είναι ποτέ αρκετά.

Το press room της Αρχής πρέπει να λειτουργεί σε τακτική βάση, οργανώνοντας συνεντεύξεις τύπου, όποτε υπάρχει κάποιο σοβαρό γενικότερο θέμα, όχι μια φορά το χρόνο.

Ένα newsletter, όπως αυτό του Συνηγόρου του Πολίτη, που συνοψίζει την μηνιαία δράση της, αποτελεί «βέλτιστη πρακτική» που ακολουθούν όλες οι Αρχές των άλλων κρατών.

  • Η διοργάνωση τακτικών σεμιναρίων και workshops,
  • η εκδηλώσεις στην περιφέρεια,
  • η τηλεοπτική παρουσία των μελών σε συζητήσεις για τα τρέχοντα ζητήματα,
  • η κυκλοφορία έντυπου περιοδικού,

η ισόρροπη χρήση της δημοσιότητας και η εξήγηση με απλά λόγια των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων που απορρέουν από την προστασία των προσωπικών δεδομένων είναι παράγοντες που ενισχύουν το έρμα των αποφάσεων της Αρχής και τις καθιστούν, κατ’ αποτέλεσμα, πολύ πιο ισχυρές και «δεσμευτικές» από οποιαδήποτε νομική διάταξη και ιεραρχική θέση. Όταν ξέρεις εκ των προτέρων ότι η κοινωνία έχει πειστεί για τις απόψεις της Αρχής, πολύ δύσκολα θα παραβιάσεις τις αποφάσεις της και, σίγουρα, όχι χωρίς «πολιτικό κόστος.» Ακόμα και οι δημόσιες και ανοικτές σε κάθε πολίτη συνεδριάσεις της Αρχής, σε θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος, θα ενίσχυαν τη διαφάνεια της λειτουργίας της και θα κέντριζαν την προσοχή του ευρύτερου κοινού.


4. Συνδιαμόρφωση των εξελίξεων

Ανά τρίμηνο περίπου, οι Αρχές Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων της ΕΕ συνεδριάζουν στις Βρυξέλλες, παρεμβαίνουσες σε γενικότερα ζητήματα που έχουν επίπτωση σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Σε αυτό το πάνελ, γνωστό και ως «Ομάδα του άρθρου 29», συμμετέχει και η ελληνική Αρχή, έχοντας έτσι τη δυνατότητα να προτείνει τοποθετήσεις, συστάσεις, απόψεις και προσεγγίσεις για θέματα που αφορούν τελικά και άμεσα τον Ευρωπαίο πολίτη. Κάθε χρόνο επίσης, γίνεται η Παγκόσμια Συνδιάσκεψη των Αρχών, στο πλαίσιο της οποίας εκδίδονται, με πρωτοβουλία των εθνικών Αρχών, διακηρύξεις με σημαντικό πολιτικό και ουσιαστικό βάρος για την προστασία προσωπικών δεδομένων. Η ελληνική Αρχή έχει μάλλον αδιάφορη παρουσία, δεν αναπτύσσει πρωτοβουλίες, δεν εισάγει σχέδια κειμένων για υιοθέτηση. Δεν αποτελεί έναν «παίκτη» συνδιαμόρφωσης των εξελίξεων, παρόλο που έχει την θεσμική δυνατότητα, αλλά και την επιστημονική υποδομή. Αυτά τα θέματα δεν χρειάζονται «μπάτζετ» και «λόμπι», αλλά ετοιμότητα, παρακολούθηση των εξελίξεων και, φυσικά, βούληση και φαντασία. Στο νέο της κύκλο, η Αρχή οφείλει να αξιοποιήσει αυτές τις σημαντικές δυνατότητες, ανοίγοντας προοπτικές και υποδεικνύοντας κατευθύνσεις – όχι μόνο «εφαρμόζοντας» εκ των υστέρων τις αποφάσεις που έλαβαν οι άλλοι.

6 σχόλια:

Unknown είπε...

Aγαπητέ e-lawyer διαβάζω με μεγάλο ενδιαφέρον τις θέσεις σου. Θα ήθελα να ομολογήσω ότι (αν η ηλικία σου είναι κάτω των τριάντα) μου φαίνονται κάπως περισσότερο στρογγυλές από ότι οι δικές μου εν γένει στάσεις στη ζωή που είμαι άνω των σαράντα. Βέβαια αυτό σημαίνει ότι εγγράφεις σοβαρές υποθήκες στη ζωή. Αλλά από την άλλη μεριά, πίστεψέ με, νομίζω ότι δεν είναι κακό να υπάρχει ενίοτε μεγαλύτερη αμεσότητα ίσως και λίγη οξύτητα.
Στο διάλογο αυτό θα με δεις σκεπτική. Πρώτον γιατί όπως ξέρεις ίσως ήδη οι ανεξάρτητες αρχές πάσης φύσεως με αφήνουν εξαιρετικά προβληματισμένη. Επίσης κάθε τι που συνδέεται με την δημιουργία τους. Ξέρω ότι θα πρέπει να ζήσω με αυτές για πολύ. Αλλά όπως και νάχει για μένα θα ήταν καλύτερο να μην υπάρχουν υβρίδια στον κόσμο του δικαίου.
Οι προτάσεις σου είναι σοβαρές. Και πολλοί θα πρέπει να τις λάβουν υπόψη τους. Ομως αν με ρωτάς τι γνώμη μου, καλύτερα σύμπασες οι ΑΔΑ να καταργηθούν πάραυτα. Εστω και αν πολλοί αγαπητοί συνάδελφοι μείνουν χωρίς αντιμισθία.Επειδή αξίζουν κάτι θα βρουν να κάνουν με τη σειρά τους παραγωγικότερο.
Μην με παρεξηγείς όμως. Ημουν πάντα παλιόπαιδο από μικρή και έχω καταβάλει το τίμημα των θέσεών μου.

e-Lawyer είπε...

Ελένη, το αν μας χρειάζονται ή όχι οι ανεξάρτητες αρχές δεν είναι τελικά θέμα στο οποίο μπορούν να συμφωνήσει ή να διαφωνήσει κανείς. Είναι ένα θέμα που θα κριθεί ιστορικά. Στις ΗΠΑ έχουν ανεξάρτητες αρχές από τη δεκαετία του 1880 και για να τις διατηρούν ακόμη, φαίνεται ότι τους είναι αναγκαίες ή ότι, εν πάσει περιπτώσει, εξυπηρετούν κάτι που υπερβαίνει περιστασιακές σκοπιμότητες.
Με ξαφνιάζει που λες ότι οι απόψεις μου είναι "στρογγυλεμένες". Θυμάσαι ότι είχα καταθέσει στην Αρχή Ζορμπά αίτηση για δημοσιοποίηση του Πορίσματος, με μια πειστική νομίζω νομική θεμελίωση, ανεξάρτητα από το αν τελικά δεν μπορούσε εκ των πραγμάτων να ευδοκιμήσει, αφού δεν βρισκόταν στο αρχείο του Ζορμπά, αλλά στο φάκελο της ποινικής δικογραφίας.
Αλλά και στη συγκεκριμένη περίπτωση, ενώ η πλειοψηφία λέει μπράβο στον κύριο Γουργουράκη, τον οποίο όλοι βεβαίως τιμούμε, η δική μου ανάγνωση της παραίτησης είναι η ομολογία μιας αποτυχίας.
Οι 4 προτάσεις μου επίσης δεν νομίζω ότι είναι "στρογγυλεμένες". Ειδικά στο σημείο που προτείνω τη δημοσιότητα των συνεδριάσεων της Αρχής (και όχι μόνο μέσω των πρακτικών όπως γίνεται σήμερα), προς ενίσχυση της διαφάνειας του οργάνου - άρα και της εμβάθυνσης της δημοκρατικής του νομιμοποίησης - είναι μια θέση που δεν έχει υποστηριχθεί από πουθενά. Δύσκολα θα μπορούσε όμως κάποιος να βρει επιχειρήματα για την μυστικότητα, ιδίως όταν προκειται για ζητήματα ευρύτερου ενδιαφέροντος όπως οι κάμερες ή η ανακοίνωση των απαλλαγέντων απο την υποχρέωση στράτευσης.
Γι' αυτό νομίζω ότι οι 4 προτάσεις μπορούν να ανανεώσουν και να ενισχύσου το κύρος της Αρχής, επαν-εγκαθιδρύοντάς την ως έναν θεσμό, χωρίς τον οποίο δεν θα είναι νοητό -σε λίγα χρόνια- το κράτος δικαίου. Κι αυτό, γιατί, όπως αποδεικνύεται κάθε μέρα, τα Δικαστήρια δεν αρκούν (γιατί ερχονται πάντοτε εκ των υστέρων και δεν έχουν εξειδίκευση ούτε αρμοδιότητα να προ-νοούν και να ενημερώνουν) και η κεντρική Διοίκηση πρέπει να ασχολείται με άλλα θέματα και να επιλύει άλλα προβλήματα, τα οποία άπτονται της πολιτικής και όχι αντικειμενικοτήτων για τις οποίες υπάρχει καταστατική ομοφωνία (όπως η προστασία προσωπικών δεδομένων).

Ανώνυμος είπε...

Νομίζω ότι με βρίσκουν σύμφωνο οι 4προτάσεις σου και ίσως θα πρόσθετα και μιά 5η (ή ίσως είναι συνέχεια της 4ης ή και της 2ης δικής σου): η Αρχή να μελετήσει προσεκτικότερα το έργο των ομόλογων Αρχών της υπόλοιπης Ευρώπης: ό,τι κάναν εκείνες καλά και με επιτυχία ας το κάνουμε και εμείς και ό,τι κάναν λάθος ας το αποφύουμε. Όμως η σημαντικότερη όλων θεωρώ ότι είναι η 1η πρόταση, με το εξής σκεπτικό: η Αρχή πρέπει να δίνει σαφείς και εύληπτες οδηγίες για το τι πρέπει να γίνεται και τι να αποφεύγεται και οι Οδηγίες αυτές να φτάνουν με τον πιό γρήγορο και αποτελεσματικό τρόπο στους ενδιαφερόμενους. Οδηγίες μακροσκελείς, με γλώσσα περίπλοκη, χωρίς απλά πραδείγματα κλπ, απλώς επιτείνουν τη σύγχυση. Αυτά, εν γνώσει της δυσκολίας που παρουσιάζουν καινοφανή προβλήματα-αλλά ο ρόλος των Αρχών είναι να ασχολούνται με τα δύσκολα! Ένα παράδειγμα που αναφέρω και στο βιβλίο μου για την επιτήρηση των επικοινωνιών διαδικτύου των εργαζόμενων: δείτε πώς αντιμετώπισε το θέμα σε επίπεδο οδηγιών η ελληνική (παράδειγμα μάλλον περιορισμένης επιτυχίας) και πώς η αγγλική ή η κυπριακή αρχή (παράδειγμα προς μίμηση).
Τώρα για το αν πρέπει να καταργηθούν οι Αρχές, όπως το σχόλιο της φίλης παραπάνω... κατανοώ πλήρως τους σχετικούς προβληματισμούς που συμμερίζονται πολλοί συνάδελφοι - νομίζω ότι δύο στοιχεία λείπουν σήμερα από τις Αρχές (όχι όλες εξίσου πάντως): (ουσιαστική) νομιμοποίηση και αποτελεσματικότητα. Αν πετύχουν να τα αποκτήσουν, ίσως πείσουν για την αξία τους και τους δύσπιστους.
Καλή συνέχεια στο blog...

μφχ
Στάθης Μίχος

e-Lawyer είπε...

Ευχαριστώ τον έγκριτο νομικό και συγγραφέα κ. Στάθη Μίχο για τις θέσεις του. Η πρόταση για αλληλοενημέρωση μεταξύ των Αρχών είναι και ρεαλιστική, αλλά και επιβαλλόμενη από την ίδια την Οδηγία 95/46 και το άρθρο 29. Οι ίδιες οι Αρχές έχουν επισης την υποδομή να συνεργάζονται, μέσω του συστήματος CIRCA όπου υπάρχει αμφίπλευρη ενημέρωση.
Το θέμα της ουσιαστικής νομιμοποίησης είναι το πιο πολιτικό από όλα και αποτελεί σαφώς ευθύνη του Κοινοβουλίου και των κομμάτων για επιλογή προσώπων αμερόληπτων, αλλά και με κύρος και εμπειρία στους τομείς που καλούνται να διακονήσουν. Πάντως, νομίζω ότι κάποια στιγμή αυτό το θέμα "ποιοι ειναι αυτοί" θα πρέπει να μην μονοπωλεί τον σχετικό δημόσιο διάλογο και να εξετάζεται και το ζήτημα "τι κάνουν αυτοί" και πως θα είναι πιο αποτελεσματικές και ορθές οι παρεμβάσεις τους.

Unknown είπε...

Τώρα για το αν πρέπει να καταργηθούν οι Αρχές, όπως το σχόλιο της φίλης παραπάνω... κατανοώ πλήρως τους σχετικούς προβληματισμούς που συμμερίζονται πολλοί συνάδελφοι - νομίζω ότι δύο στοιχεία λείπουν σήμερα από τις Αρχές (όχι όλες εξίσου πάντως): (ουσιαστική) νομιμοποίηση και αποτελεσματικότητα. Αν πετύχουν να τα αποκτήσουν, ίσως πείσουν για την αξία τους και τους δύσπιστους.

O κ. Στάθης Μίχος επισήμανε σωστά τα ανωτέρω.
Και συ αγαπητέ e-lawyer μου λες ότι θα κριθεί ιστορικά το αν οι ΑΔΑ μας χρειάζονται.
Είναι γεγονός ότι όποιος ήξερε τη λέξη Ombudsman όταν εγώ σπούδαζα έπαιρνε άριστα ακόμη και στο Σπηλιωτόπουλο. Ολοι μα όλοι έλεγαν ότι είναι καλό πράγμα.
Εμένα πάλι δεν με ενδιέφερε ποτέ το χρώμα της γάτας.
Ηθελα μόνο να πιάνει ποντίκια. Και οι ΑΔΑ ποντίκια δεν πιάνουν. Αυτό δεν είναι κακό από μόνο του αφού ούτως ή άλλως ποντίκια δεν πιάνει κανένας. Κακό είναι να θεωρούμε "καλό πράγμα" κάτι "που δεν πιάνει ποντίκια".

Δυό λόγια και για το στρογγύλεμα!
Αιστάνθηκα την ανάγκη να χαιρετήσω την συγκεκριμένη παραίτηση όχι γιατί θεωρώ ότι είναι ηρωική αλλά γιατί είναι ΠΑΡΑΙΤΗΣΗ. Κάποτε κάποιοι πρέπει να αρχίσουν να παραιτούνται. Εστω και αν είναι και αυτοί διορισμένοι! Οι προτάσεις σου είναι καλές. Αλλά εγώ επιμένω οι ΑΔΑ να κλείσουν. ΟΛΕΣ αμέσως. Και η Ολυμπιακή. Και οι προβληματικές. Δεν θέλω να πληρώνω ως φορολογούμενος κάτι που δεν ξέρω τι κάνει μόνο και μόνο για να απασχολούνται πτυχιούχοι και για να διορίζονται πρόεδροι.

e-Lawyer είπε...

Χαίρομαι, λοιπόν, πολύ που φτάνουμε στο «δια ταύτα» και στο αν η Αρχή –ας μιλήσουμε επί του παρόντος για τα προσωπικά δεδομένα- πιάνει ή όχι «ποντίκια». Να δούμε μήπως, εκτός από τα παράπονά μας, η Αρχή έχει πιάσει κάποια «μεγάλα» ποντίκια και αν έχει μεταβάλει κακώς κείμενα στην δική μας κοινωνία;
Σε αυτά τα δέκα χρόνια λειτουργίας της (ιδρύθηκε το Νοέμβρη 1997), θεωρώ κεντρικής σημασίας τις παρακάτω επεμβάσεις της Αρχής, παρακάμπτοντας ορισμένες πιο «τρανταχές» περιπτώσεις (λ.χ. ταυτότητες) που μπορεί να είχαν καταλυτικές επιπτώσεις για τις αντιλήψεις μας, αλλά όχι κατ’ ανάγκη και αντίκτυπο σε δομικά ζητήματα της δημόσιας ζωής.
(α) Παραβιάσεις της ιδιωτικής ζωής από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Με πέντε βαρύνουσες αποφάσεις καθόρισε πότε μπορούν και πότε δεν μπορούν τα μ.μ.ε. να λειτουργούν ως «εισαγγελείς», νοσφιζόμενα κρατική εξουσία. Μπορεί η επέμβαση της Αρχής να μην αφορά κάθε σχετική περίπτωση που εμφανίζεται καθημερινά στην ραδιοτηλεόραση και τον τύπο, έδωσε όμως το στίγμα και καθόρισε τα όρια, εφαρμόζοντας το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ. Δίνοντας λύσεις πολύ πιο άμεσες από τα δικαστήρια – στα οποία έδειξε και το δρόμο- αλλά και από το ΕΣΡ, το οποίο ακολουθεί μια πιο μονολιθική κατεύθυνση σε αυτά τα ζητήματα. Αυτή η συμβολή της Αρχής έχει αφήσει βαθύ ίχνος, συμβολικό και πρακτικό, στο πως αντιλαμβανόμαστε το θεμελιώδες δικαίωμα της ιδιωτικότητας, όταν αυτό βρίσκεται σε ένταση με το δικαίωμα ενημέρωσης του κοινού.
(β) Παραβιάσεις προσωπικών δεδομένων στον εργασιακό χώρο. Με μια γενική Οδηγία (115/2001), αλλά και με πολλές αποφάσεις σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, η Αρχή κατέστησε σαφές ότι ο εργαζόμενος διατηρεί την ατομικότητά του και έναν απαραβίαστο πυρήνα ιδιωτικότητας ακόμα και στο χώρο της εργασίας και έναντι στον εργοδότη του. Μπορεί και πάλι η επέμβαση της Αρχής να είναι περιορισμένη και οι καθημερινές παραβιάσεις να είναι βίαιες –πληθαίνουν τελευταία οι απολύσεις με βάση τον αθέμιτο έλεγχο ηλεκτρονικού ταχυδρομείου- αλλά η χάραξη των ορίων επαναπροσδιορίζει σημαντικά την αξιοπρέπεια του εργαζομένου, εμπλουτίζοντας και το κοινωνικό συνταγματικό δικαίωμα στην εργασία με νέες πτυχές που παρέμεναν μάλλον στη σφαίρα της θεωρίας τα προηγούμενα χρόνια.
(γ) Πρόσβαση των πολιτών στα προσωπικά τους δεδομένα που τηρούνται από ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς. Εδώ η επέμβαση της Αρχής είναι οριζόντια, καταλυτική και απολύτως επιτυχής. Μέχρι πριν μερικά χρόνια, μόνο μετά από χρονοβόρους δικαστικούς αγώνες και ουσιαστικά μόνο με την καλή θέληση των τηρούντων τα αρχεία, ένας πολίτης μπορούσε να λάβει γνώση ποιες πληροφορίες έχει καθένας γι’ αυτόν και να λάβει και αντίγραφά τους. Η διοίκηση σκαρφιζόταν ένα σωρό νομικές δικαιολογίες για να αποκλείσει τους πολίτες από τους φακέλους τους! Από την ίδρυση της Αρχής και με την απειλή προστίμων που φτάνουν τις αρκετές χιλιάδες ευρώ, το δικαίωμα πρόσβασης καθενός στις πληροφορίες που τον αφορούν έγινε ένα απολύτως ενεργό και «αγώγιμο» δικαίωμα, το οποίο σέβεται σε μεγάλο βαθμό τόσο ο ιδιωτικός, όσο και ο δημόσιος τομέας. Χωρίς την Αρχή, αυτός ο εμπλουτισμός του πληροφοριακού αυτοκαθορισμού θα ήταν αν όχι ανέφικτος, σίγουρα πάντως αβέβαιος, θολός και δυσεκπλήρωτος.
(δ) Διαγραφή προσώπων από «μαύρες λίστες». Είτε πρόκειται για αλλοδαπούς και το σύστημα Schengen, είτε για εσφαλμένες εγγραφές στο σύστημα ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ και τις τράπεζες, ο πολίτης, εφόσον έχει δίκιο, μπορεί να εξαναγκάσει την διαγραφή των δεδομένων του με σχετική ταχύτητα και ευκολία.
(ε) Επιβολή της αρχής της ισότητας ως προς την επεξεργασία πληροφοριών προσωπικών χαρακτηριστικών. Με πλήθος αποφάσεις της, η Αρχή έχει απαγορεύσει την χρήση δεδομένων που σχετίζονται με αθέμιτες διακρίσεις λόγω ηλικίας, καταγωγής, φύλου κλπ (ευαίσθητα δεδομένα), συντελώντας έτσι στην εμπέδωση της αρχής της ίσης μεταχείρισης και του περιορισμού των διακρίσεων. Κανείς δεν επιτρέπεται πλέον να χρησιμοποιεί, χωρίς ειδικούς και νόμιμους λόγους, δεδομένα άσχετα με τους σκοπούς της επεξεργασίας και οι πολίτες έχουν αυτό το επιπρόσθετο δικαίωμα προσφυγής στην Αρχή, έναντι κάθε μορφής ιδιωτικής ή δημόσιας εξουσίας.

Αυτοί οι πέντε στόχοι – «ποντίκια», σε επίπεδο ενημέρωσης τουλάχιστον, έχουν γίνει γνωστοί ως στην κοινωνία και το συναφές έργο της Αρχής έχει γίνει αποδεκτό και αναγνωρίζεται, χωρίς βέβαια η επέμβαση να έχει φτάσει σε κάθε μεμονωμένη περίπτωση. Κι αυτό, γιατί κρίσιμο είναι το κατά πόσον οι πολίτες επιθυμούν να ενεργοποιήσουν τα δικαιώματά τους.

Νομίζω όμως ότι μια κλασική δημόσια υπηρεσία, ας πούμε ένα τμήμα του υπουργείου Δικαιοσύνης με αρμοδιότητα για την προστασία προσωπικών δεδομένων, δεν θα είχε τολμήσει να τα βάλει με τα μ.μ.ε, τους εργοδότες, τις τράπεζες και τον ίδιο τον δημόσιο τομέα. Και ότι τα Δικαστήρια έρχονται, καλώς ή κακώς, πάντοτε μετά το «κακό».

Για μόλις δέκα χρόνια παρουσίας και με προσωπικό από 20 αρχικά ως 50 σήμερα άτομα, έχοντας απέναντι τόσο το κράτος, όσο και μεγάλες επιχειρήσεις, η Αρχή δεν μπορεί να κατηγορηθεί ως αποτυχημένη. Έχει όμως πολλά να προσφέρει ακόμη και σίγουρα η κατάργησή της θα ισοδυναμούσε με κατάργηση της αποτελεσματικής εφαρμογής συνταγματικών δικαιωμάτων, στην πράξη (εκτός του ότι θα συνιστούσε παραβίαση του κοινοτικού δικαίου – βλ. άρθρο 28 της Οδηγίας 95/46- και της Ευρωπαϊκής Σύμβασης 108 του Συμβουλίου της Ευρώπης).

Και κάτι για τις παραιτήσεις: στη δεκαετία του 1990 είχαν παραιτηθεί τρεις πρόεδροι του ΕΣΡ. Σημαντικά ονόματα, καθηγητές νομικής. Όπως αποδείχθηκε και στην περίπτωση του ΕΣΡ, όμως, εκτός από την προσωπική ευθιξία και την συμβολική που ενέχει αυτή η ενέργεια, δεν σημαίνει ότι συνιστά πάντοτε και λύση.

To νομοσχέδιο για την ισότητα στον γάμο

 Το νομοσχέδιο προβλέποντας στο άρθρο 3 ότι ο γάμος επιτρέπεται για άτομα διαφορετικού ή ίδιου φύλου, αυτοδικαίως επεκτείνει στα ζευγάρια το...